Маркесийн сүүлчийн захидал

"Зуун жилийн ганцаардал" зохиолоороо шуугиан тарьж, Нобелийн шагнал хүртсэн зохиолч Г.Г.Маркес нойр булчирхайн хорт хавдраар өвчлөн ямар ч найдваргүй болсноо мэдээд дэлхий дахинд сүүлчийн захидлаа илгээжээ. Тэр дахин хэзээ ч бичиж чадахгүй болсон хэмээн түүний ах хэлсэн юм.

Хэрвээ бурхан намайг утсан хүүхэлдэй гэдгийг хэдэн хором мартаад надад хумсын чинээ амьдрал бэлэглэвэл би бодсон болгоноо ярихгүй байсан байж магадгүй. Гэхдээ юун тухай ярьж буйгаа бодох нь гарцаагүй юм. Би эд зүйлсийг мөнгөөр биш, утга учраар нь үнэлэх байсан. Нүдээ аних хором болгондоо бид цаг хугацаанаас 60 секунд бүрийг алдаж байгааг ойлгон би бага унтаж, маш их мөрөөдөх байсан. Бусдыг зогсож байхад би урагш алхан явах байсан, бусдыг унтахад сэрүүн байх байсан. Бусдыг ярьж байхад би бурам идэж байгаа мэт таашаал аван сонсох байсан.

Хэрэв бурхан надад ганцхан хором амьдрал дахин бэлэглэвэл би илүү даруу хувцаслаж, наранд биеэ шарж, дулаан илчинд нь сэтгэлээ бүлээцүүлэх байсан. Бурхан минь хэрэв надад зүрх байсан бол би бүх үзэн ядалтаа мөс рүү чихээд нар гартал хүлээх байсан. Би Ван Гогийн мөрөөдлөөр Бенедиттийн найраглалыг одод дээр зурах байсан. Би Серрат аязыг саранд зориулан дуу болгон бэлэглэх байсан. Би сарнай цэцгийн өргөсөнд хатгуулж, улаан дэлбээний үнсэлтийг мэдрэхийн тулд цэцэгсийг нь нулимсаараа услах байсан.

Бурхан минь надад хумсын чинээ амьдрал үлдсэн бол хайртай хүмүүстээ хайртай гэж өдөр бүр хэлэх байсан. Надад хамгийн эрхэм хүмүүстээ хайраа илчлэн, хайрлан дурлаж амьдрах байсан. Төөрч будилж яваа хүн болгонд дурлахаа больчихоор ингэдэг юм гэж тайлбарлах байсан. Дурлахаа больчихоор хөгширдөг юм гэж хөгширснөө мэдэхгүй хүмүүст хэлэх байсан. Хүүхдэд далавч бэлэглэвэл би түүнд өөрөө нисэж сурахыг нь зөвшөөрөх байсан. Настангуудад би үхэл хөгширснөөс бус мартснаас ирдэг гэж ойлгуулах байсан. Хүмүүс та нараас би асар ихийг суралцжээ. Аз жаргал гэдгийг уулын оргил өөд хэрхэн гарахад оршдгийг мэдэхгүй харин ууланд л амьдрахыг ертөнц тэр чигтээ хүсэж байдгийг би ойлгосон. Дөнгөж төрсөн хүүхэд эцгийнхээ хурууг бяцхан алгандаа атгасан мөчөөс эхлээд хэзээ ч түүнийг тавьдаггүй гэдгийг ойлгосон. Хүн хүнээ эгц дээрээс нь зөвхөн босоход нь тусалж байх үедээ л харах эрхтэйг ойлгосон. Хүмүүсээс сурах зүйл хэчнээн их байна гээч.

Гэвч үнэн хэрэгтээ тэд хэрэг болохгүй л болов уу. Яагаад гэвэл намайг энэ хайрцганд хийхэд харамсалтай нь би үхчихсэн байх болно. Юу мэдэрч байгаагаа дандаа хэлж бай, юу бодсноо дандаа хийж бай. Хэрэв би чамайгаа унтаж байгааг чинь эцсийн удаа харж байгаагаа мэдсэн бол чанга тэврээд Бурхнаас чиний сахиусан тэнгэр болгож өгөөч гэж гуйх байсан. Хэрэв би чамайгаа гарч явааг эцсийн удаа харж байна гэж мэдэж байсан бол чанга тэвэрч үнсээд илүү ихийг өгөхөөр ахин дуудах байсан. Хэрэв би чамайгаа эцсийн удаа сонсож байна гэдгээ мэдсэн бол чинийхээ дуу хоолойг хуурцганд бичиж аваад өнө мөнхөд сонсох байсан. Чамайгаа сүүлчийн удаа харж байна гэдгээ мэдсэн бол "Чамд хайртай. Хайртайг минь мэднэ гэдгийг гадарлаа ч үгүй тэнэг шүү дээ би" гэж хэлэх байсан. Маргааш гэж бий. Тиймээс амьдрал бидэнд алдаагаа засаж, залруулах боломж олгодог. Гэвч би алдаж яваад өнөөдрөөс өөр өдөр надад үлдээгүй бол чамд ямар их хайртайгаа, хэзээ ч мартахгүйгээ хэлэх байсан. Залуу хөгшин хэн нь ч бай ялгаагүй маргаашийн өдөр байдаг гэдэгт найдаж болохгүй. Өнөөдөр хайртай хүмүүсээ харж байгаа эцсийн өдөр ч байж болох шүү дээ. Тиймээс ямар нэгэн зүйл хүлээлгүй хийх хэрэгтэй зүйлээ өнөөдөр хий.

Маргаашийн өдөр хэзээ ч ирэхгүй бол чи ганц инээмсэглэл, ганц тэврэлт, ганц үнсэлт өгөх цаг гаргаагүй сүүлчийн хүсэлтийг нь биелүүлэх дэндүү завгүй явсан тэр өдрийг хараан зүхэх болно. Ойр дотнын хүмүүсээ үргэлж дэмжиж, чихэнд нь тэд чамд ямар их хэрэгтэйг шивнэж, тэднийг энхрийлэн хайрлаж, уучлаарай, баярлалаа гэдэг үгийг марталгүй хэлж бай. Бодол санаагаар чинь хэн ч чамайг санаж үлдэхгүй. Тиймээс Бурханаас юу мэдэрч байгаагаа ярьж байх ухаан, хүч хоёрыг мөргөн гуй. 

Найз нөхдөдөө тэд чиний хувьд ямар их чухал хүмүүс болохыг харуул. Хэрэв чи үүнийг өнөөдөр хэлэхгүй юм бол маргааш яг өчигдрийнх шиг байна. Хэрэв чи үүнийг хэзээ ч хийхгүй юм бол бүх зүйл утга учиргүй болно. Өөрийнхөө мөрөөдлийг биелүүл. Тэр мөч ирсэн...

Орос хэлнээс орчуулсан А.Балжинням.